راهبردها و راهکارهای توسعه محصولات نوین بانکی

در استراتژی آینده نگرانه و پیشرو، مدیریت محصول و بازار از اهمیت بالایی برخوردار است. این نشان می دهدک ه بانکهای آینده نگر در تلاش برای
موفقیت در عرصه رقابت بیش از همه به توانایی شان در معرفی محصولات و خدمات جدید و پاسخگویی سریع به روندهای تغییر در بازارها متکی هستند.
بنابراین اینگونه بانکها نیازمند آن هستند که روندهای بازار را به دقت رصد کنند و به سرعت آنها را در ایده های محصولات جدیدتر لحاظ نمایند.

با توجه به آنچـه گفته شد، فنـاوری اطلاعات از طریـق تقویت و توسعه زیرساخت های اطلاعاتی، انتخاب محصول را تسهیل و فرآیند طراحی محصول را بهبود داده و سرعت می بخشد. نکته قابل توجـه است که عدم توجه به زیر ساخت های فناوری اطلاعات در بانک هـای کشور، منجر به عقب ماندگی در توسعه محصولات جدیـد بانکی مبتنی بر فناوری اطلاعـات هم شده است.
ایده های بسیاری برای خلـق محصول بانکی وجود دارد کـه به جهت فقدان سیستم اطلاعات مناسب، معطل مانده است.ا ز سوی دیگر، فقدان بستر اطلاعات مناسب بازاریابی و عدم توجه به تحقیقات پیمایشی رفتار مشتری، منجر به بالا رفتن ریسک شکست پروژه های توسعه محصـول جدید شده است. استفاده مناسب از ابزارهـای توسعه محصول مثل QFD منجـر به طراحی محصول متناسب با نیاز مشتری شود. در نهایت راهکارهای زیر جهت توسعه محصولات بانکی مبتنی بر فناوری اطلاعات، پیشنهاد می شود:
-1 تقویت زیر ساخت های اطلاعاتی بانک و بازنگری در معماری اطلاعات سازمانی
-2 توسعه پایگاه جامع اطلاعات مشتریـان و توسعه ابزارهای نوین جهت تعامل بیشتر با مشتری و پایش رفتار مشتری
-3 بومی سازی فناوری های نوین اطلاعاتی از جمله رایانش ابری
-4 بازنگری در منابع ایدهی‌ابی برای توسعـه محصول و توجه بیشتر به نیاز مشتری
-5 استفادها ز ابزارهای علمی توسعه محصول جهت جلوگیری از هزینه های ناشی از عرضه ناموفق محصول
-6 تقویت اعتماد مشتریان به محصولات بانکی مبتنی بر فناوری اطلاعات به جهت تضمین امنیت اطلاعات

-1 واحد تحقیق و توسعه

یکی از راه های ایجاد محصول جدید، بهره گیری از واحد تحقیق و توسعه است. چنانچه فعالیت های تحقیق و توسعه بانک، قوی باشدک ه بتواند ایده ها و طرحهای جدیدی ارائه کند، به احتمال زیاد طرحیک ه متناسب با توانمندی های بانک باشد، در نهایت پذیرفته خواهد شد. یکی از  اشکالات این روش، محدود ماندن نوآوری محصولات جدید بانک در حصار توانمندی های درون سازمانی است. از سوی دیگر نوآوری و ایده پردازی نبایستی محدود به واحد تحقیق و توسعه بانک ها باشد، بلکه باید با توسعه فرهنگ نوآوری در فضای بانک، زمینه توسعه و به مشارکت گذاری ایده ها را در میان تمام واحدهای بانک، فراهم کرد

تا کامل ترین و بهینه ترین ایده، اجرایی گردد.

-2 الگوی TRIZ

یکی از روش های توسعه خلاقیت و بهبود طراحی محصول، استفاده از الگوی TRIZ )نظریه حل ابتکاری مسئله( است که ابزار تقویت نوآوری و ایجاد بهبودهای شگرف در طراحی است. این ابزار قدرتمند نیاز به سازش و ایجاد تعادل ناشی از تضاد بین مقیا سهای مختلف عملکرد را از بین می برد .

ضمنا TRIZ از شناسایی تضادها به عنوان موقعیت هایی برای بهبود و تصحیح فرایند طراحی استفاده می کند.

-3 گسترش کارکرد کیفیت

یکی از مدلهای طراحی و بهبود محصول، استفاده از تکنیک گسترش کارکرد کیفیت) QFD: Quality function deployment ( برای شناسایی و تبیین خواسته های مشتری و لحاظ نمودن آن در بهبود طراحی محصول است. در این تکنیک،که لازمه انجام آن، داشتن تصویر و خواسته های ذهنی مشتریان از تحقیقات بازاریابی است، تصویر و خواسته های مطلوب مشتری به زبان طراحان محصول، ترجمه می شود.

-4 مدل کوپر

یکی دیگر از مد لهای توسعه محصول، مدل توسعه محصول مرحله به مرحله کوپر) Cooper ( است که از ایده یابی شروع و به تولید محصول ختم می شود.

کارکردهای فناوری اطلاعات، منجر به پدید آمدن فناوری ها و روندهای جدیدی شده که می توانند در خدمت توسعه محصولات و خدمات جدید در حوزه بانکداری باشند. این فناوری ها شامل قابلیت های گوشی های همراه هوشمند، تحلیل سطح بالا، مدیریت داده های بزرگ، پردازش داده های نسل بعد، رایانش ابری، معماری سرویس گرا و ... می باشد. تحلیل سطح بالا متکی بر توانمندی پردازش داده سریع و تحلیل اطلاعات لحظه ای است که امکان ایجاد خدمات تحت وب را که به مشتری در تصمیم گیری های مالی روزمره کمک می نماید، فراهم می سازد. مدیریت داده های بزرگ، حجم بالایی از اطلاعات متنوع را از انواع کانال های دیجیتال، شبکه های مجازی و سایر منابع، جمع آوری و پردازش می کند. تکنیک های پردازش داده امکان تصمیم گیری برای انتخاب محصول مطلوب برای مشتری را با احتمال هزینه شکست کمتر فراهم می سازند و بسترساز هوش تجاری بانک خواهند بود. در ادامه برخی از فناوری ها با تفصیل بیشتر، مورد بررسی قرار می گیرند.
-1 گوشی های هوشمند
گوشی های هوشمند، در حال تبدیل شدن به دستیاران روزانه هستند که نقششان کمک در انجام فعالیت های روزانه است. در گذشته نه چندان دور، ارتباط مشتری با بانک محدود به رجوع به شعب، یا ورود به و بسایت بانک ها  بود. گوشی های هوشمند، توانسته این مدل را تغییر دهد و به بانک این امکان را بدهد تا به وضوح در فعالیت های روزانه مشتری، مشارکت داشته باشد. اپلیکیشن های بانکداری، به خودی خود می تواند آغاز ارتباط با مشتری باشد.
امروزه گوشی های هوشمند با توجه به گسترش نفوذ و دسترسی بالای خود در بدنه جمعیت اغلب کشورها، به کانال قو تمندی برای خدمات مالی، تبدیل شد هاند. با توجه گزارش موسسه AFI ، حدود 100 میلیون نفر در سراسر جهان از خدمات مالی مبتنی بر تلفن همراه، استفاده می کنند که اغلب آنها در آسیا و افریقا هستند. عواملی همچون میزان پذیرش تکنولوژی و امنیت اطلاعات در اقبال از فناوری های مبتنی بر تلفن همراه در میان مشتریان بانک ها تاثیرگذار است. علاوه بر موبایل بانک و توسعه امکانات مربوط به آن، بانک ها در حال توسعه برنامه های مربوط به مدیریت امور مالی شخصی و شرکتی، برنامه های مبتنی بر اطلاعات بازارهای مختلف از جمله بورس یا بازار مسکن بر روی گوشی های همراه هوشمند هستند. به عنوان مثال بانک بارکلیز برنامه ای را به نام »Barclays Homeowner« بر روی گوشی همراه در اختیار مشتریان اختصاصی خود قرار می دهد که امکان اتصال به پایگاه داده املاک منطقه جغرافیایی مشتری را فراهم کرده و مشتری امکان بررسی قیمت و سایر ویژگی های مربوط به دارایی موردنظر خود را می دهد، سپس مشتری می تواند به قسمت مربوط به بانک بر روی برنامه رفته و با بررسی وضعیت مالی خود و بررسی دریافت وام، امکان خرید ملک مطلوب خود را بسنجد.
-2 شبکه های اجتماعی و باز یهای آنلاین
شبکه های اجتماعی و بازی های های آنلاین، از جمله محصولاتی است که بانک ها اخیرا برای نزدیکتر شدن به مشتری و شناخت سلائق و رفتار وی، به سمت آنها، روی آورد هاند. بانک ها امروزه می توانند با استفاده از این شیوه ها، تعامل با مشتری و به تبع آن فروش را افزایش دهند. شبکه های اجتماعی
از جمله شبکه های ایده و یا شبکه اجتماعـی مشتریان کسب و کار که توسط بانک های پیشرو با هدف پایش خواسته ها و رفتار مشتـری راه اندازی شده،
توانسته منبع مناسبی برای ایده توسعه و بهبود محصولات بانکی باشد. بانک ها در حال آزمون مفاهیم باز یسازی و شبکه های اجتماعی هستند تا بتوانند خود را در بازار متمایز سازند. «بازی سازی » به معنی استفاده از تفکر بازی ها برای  هدفی غیر از بازی است، بدین صورت کـه با خلق کی بازی هدفدار، در کی پروسه پیش بینی و طراحی شده، مشتریان بالقوه را تحت تاثیر قرار می دهند. در سا لهای اخیر، بانک ها به بازی سازی برای جلب مشتری روی آورده اند برای مثال می توان به بانک هایی از جمله، CapitalOne ، C itibank، Chase Barclays و... اشاره کرد.ا ز بازی Barclaycard waterslide extreme به عنوان کی کاربرد موفق بازی سازی در بازاریابی بانکی می توان نام برد. این بازی به عنوان باز یسازی با بیشترین دانلود در تاریخ، تا به امروز شناخته شده است.
در آموزش مفاهیم مالی، باید توجـه کرد که اغلب مشتریان تمایل کمی به مسئله برنامه ریزی مالی دارند و آن را خسته کننده تصور میکنند. اگر برنامه های کاربردی برنام هریزی مالی، آسانتر و جذابتر باشند، می توان تحولی در نگرش و حتی رفتار مالی مشتری ایجاد کرد. اطلاعات پایه مشتری به علاوه اطلاعات تاریخی تراکنش های مشتری، اطلاعات قابل توجهی از رفتارمشتری را می دهد
که می تواند پای های برای خلق کی نوع بازی برای مشتری بانک باشد. با استفاده از بازی، فرد می تواند الگوی مصرف خود را ببیند و همزمان برای سرمایه گذاری بهتر به مشاور مالـی که می تواند نمادی از کارمند بانک باشد، مراجعه کند. با استفاده از این ابزار، بانک ها می توانند روابط پایداری با مشتری برقرار کرده و با بهبود تحلی لهای رقابتی، فروش و سرمایه خود را افزایش دهند.
لازم به ذکر است که اغلب شبکه های اجتماعی و باز یها بر بستر گوشیهای هوشمند، طراحی می شود. به عنـوان مثال بازی موفق بانک بارکلیز بر بستر گوشیهای هوشمند اپل طراحی شده است.
-3 رایانش ابری
کی ابر در نگاه رایانشی هم چون کی سیستم رایان های متشکل از مجموع های سخت افزار و نرم افزار می باشد که از طریق بستر ارتباطی پایدار، پرسرعت و امن به ارائه خدمات سیستمی به کاربران خویش می پردازد. کاربری که به دریافت خدمت از کی ابر می پردازد، در نگاه و استفاده اول پس از دریافت سرویس هایی همچون احراز هویت، ورود، جستجو، اطلاعات عمومـی و... و یا خریدها وپرداخت های الکترونیکی از برنامه های کاربردی بهره می برد. در نگاهی فراتر کاربر می تواند به استفادها ز برنامه های کاربردی تحت وب، بسته های نرم افزاری و محاسبات پیچیده بپردازد.
رایانش ابری در زیر ساخت اطلاعاتی، راه اندازی خدمات و تولید برنامه های کاربردی بانکداری، قابل بهره برداری است. خدمـات شبکه تحویل محتوی CDN( ( غالباً بـرای وبگاه ها یا سرویس های تحت شبکـه که در جغرافیای گسترده ای ارائه می شوند، عرضه شده و اهمیت می یابد. در این گونه سرویس ها فاصله جغرافیایی کاربر نهایی با میزبانی کـه از آن اطلاعات دریافت می کند از لحاظ سرعت تبادل اطلاعات و همچنین محتوایی که قرار است به کاربر بومی در مکانها )به طور مثال استان ها( ارائه شود ، حائز اهمیت است. این سرویس روی بستری از خدمات رایانش ابری در مرکـز داده های محلی در مکانهای مختلف پیاده سازی می شود و با استفاده از الگوریتم های خاص به کاربر محلی، محتوی مناسب همان کاربـر را با سرعت بالاتر ارائه می کنـد. برای مثال ارائه خدمات اینترنتی بانک ها در هر استان بـا اتصال به محتوی وبگاه همان استان، فراهم می شود.
یکی از برنامه های کاربردی که بانک های پیشرو بر پایه فناوری رایانش ابری، به مشتریان شخصی خود ارائه می دهند، خدمات بارگذاری و نگهداری از اسناد خصوصی مشتریان است. برای نمونه بانک بارکلیز، خدمت مورد نظر را با عنوان »Cloud it« به مشتریان ارائه می کند. تامین امنیت اطلاعات بر پایه رایانش ابری، از جمله چال شهای این فناوری است که بـا تامین ابر خصوصی که بانک تنها گرداننده ی آن باشد، تضمین شده است.
-4 معماری سرویس گرا
معماری سرویس گـرا، سبکی از معماری سیستم هـای اطلاعاتی است که هدف آن دستیابی به اتصال سست در ارتباطات بین مولفه های نرم افزاری است.
اتصال سست بین مولفه های نرم افزاری باعث افزایش قابلیت استفاده مجدد آنها می شود. معماری سرویس گرا کی محصول نیست بلکه پلی است بین حرفه و فناوری و در برگیرنده مجموعـهای از سرویس هایی است که سازمان مایل به ارائه آنها به مشتریان یا شرکاء خو  می باشد. نتایج و مزایای معماری سرویس گرا بدین قرار است:
-  سیستم های چابک: معماری سرویس گرا سازمان را قادر می سازد تا به سرعت سیستم های خود را تغییر دهد. این چابکـی هم از جهت کارکردهای سیستم و هم از جهت تغییر جغرافیائی و حتی تغییر تامین کننده فناوری است.
- همراستایی فناوری اطلاعات با کسب و کار : هدف معماری سرویس گرا پیاده سازی نرم افزاری کی کارکرد کسب و کار با قابلیت استفاده مجدد و انعطاف پذیر است،لذا سرویسهای نرم افزاری در معماری سرویس گرا چیزی جز همان سرویسهای کسب و کار در بستر فناوری اطلاعات نیستند.
- یکپارچگی آسان با شرکاء داخلی و خارجی: می توان گفت قابلیت یکپارچگـی سیستم هـا و سکوها یکی از نکـات کلیدی است کـه معماری سرویس گرا به آن پرداخته است.
- بهبود بازگشت سرمایه: معماری سرویس گرا هزینه صرف شده برای فناوری اطلاعات و سرویسهای حرف های را به دو روش کاهش می دهد. اول با حذف هزینه های میان افزارها و فناوری های اختصاصی و جایگزین کردن آن با فناوری های استاندارد مانند وب سرویس و دوم با ترکیب کارکردهای کسب و کار در قالب سرویسهائی که توسط واحدهای مختلف قابل استفاده باشد.
- قابلیت انعطاف و تغییر آسان از یک ارائه دهنده سرویس به دیگری:
موضوع انعطاف در معماری سرویس گرا برای هر دو مورد سرویسهای داخل سازمانی و خارجی صدق می کند.
معماری سرویس گرا از طریق ایجاد مزایای یاد شده و برداشتن موانع ساختار وظیف های بانک ها، موجب تسریع در فرآیند توسعه محصول می شود

علاوه بر محصولات و خدمات متنوعی که بانک ها در حوزه های فناوری اطلاعات ارائه می دهند، نقش فناوری اطلاعات به عنوان زیر ساخت توسعه محصولات جدید و کمک به فرآیند توسعه محصول، غیرقابل انکار است.
توسعه محصول، اغلب با تولید ایده شروع می شود. ایده ها،از منابعی مثل مشتریان، محققان، کارمندان، رقبا، کانالهای ارائه خدمت و مدیریت بانک می تواند تامین شود. ایجاد بستر مناسبی برای انباشت و پالایش ایده ها بر پایه فناوری های ارتباطی جدید همچون شبکه های اجتماعی) Social network ( می تواند، زمینه ساز بروز ایده های خلاقانه و کاربردی برای توسعه محصولات بانکی جدید شود. از سوی دیگر، بستر اینترنت، امکان آزمون بسیاری از محصولات فناوری اطلاعات بانکی را قبل از ورود به بازار فراهم کرده و نقش به سزایی در کاهش هزینه های مترتب برعرضه محصول در بازار هدف، دارد.
ایده هوش تجاری برای بانک ها، توانایی تحلیل و به اشتراک گذاردن اطلاعات را به ارمغان می آورد. هوش تجاری، نه به عنوان یک محصول و نه به عنوان یک سیستم، بلکه به عنوان یک معماری مورد نظر است که به استناد مخازن اطلاعات، پردازش تحلیلی پیوسته، و ابزار داده کاوی به اخذ  تصمیم برای فعالیت های هوشمند تجاری کمک می نماید. سناریوهای مختلفی برای پیش بینی تقاضای محصول بر اساس سامانه های هوش تجاری، می توان مدل سازی کرد که زمینه ساز ورود محصولات جدید با ضریب اطمینان بالاتر موفقیت در بازار خواهد شد.