اقتصاد کلان چیست؟

به گزارش بینا :اقتصاد کلان به صورت کلی به مطالعه اقتصاد می‌پردازد. بخشی از اقتصاد که در سطح کلان مطالعه می‌شود و عوامل کلی اقتصاد و نحوه تعامل آن‌ها. اقتصاد کلان به مطالعه پدیده‌های اقتصادی در سطح کشوری و بین‌المللی مانند تورم، سطح قیمت، نرخ رشد اقتصادی، درآمد ملی، جی‌دی‌پی و تغییرات وضعیت بیکاری می‌پردازد.

اقتصاد کلان به چه سئوالاتی پاسخ می‌دهد؟

ب

ه علت تاثیرگذاری وضعیت اقتصادی بر تمامی افراد، مسائل اقتصاد کلان، نقش مهمی را در مباحثات سیاسی ملی ایفا می‌کنند. شرکت‌کنندگان در انتخابات از وضعیت اقتصادی آگاه هستند و می‌دانند که سیاست‌های دولت می‌تواند از راه‌های قابل‌توجهی بر اقتصاد، تاثیرگذار باشد. مسائل اقتصاد کلان، همچنین، بر سیاست‌گذاری‌های جهانی نیز اثرگذار هستند. برای مثال، می‌توان به سئوالات زیر اشاره کرد.

آیا استفاده اتحادیه اروپا از واحد پولی یکسان از لحاظ اقتصادی، صحیح است؟
آیا چین باید از نرخ ارز ثابت در برابر دلار ایالات متحده آمریکا استفاده کند؟
کشورهای کم‌درآمد چگونه می‌توانند کیفیت سطح زندگی خود را افزایش دهند؟

مفاهیم اقتصاد کلان

تحقیقات اقتصاد کلان به دو دسته متمایز زیر تقسیم می‌شود.

رشد بلندمدت: اقتصاد کلان بلندمدت موضوعاتی سالیانه مانند درآمد ملی و تغییرات کلی در سطح اشتغال را بررسی می‌کند.
چرخه تجاری کوتاه‌مدت: اقتصاد کلان کوتاه‌مدت بر عوامل تاثیرگذار بر اقتصاد در چهارچوب زمانی کوتاه‌مدت تحت عنوان «چرخه تجاری» (Business Cycle) می‌پردازد.

مباحث مطرح‌شده در اقتصاد کلان چه هستند؟

از مهم‌ترین مباحث اقتصاد کلان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که در این مطلب، به صورت خلاصه به اغلب این موارد اشاره شده است.

حساب‌های ملی
شاخص‌های قیمت
الگوهای اقتصادی
سیاست‌های پولی و مالی
تقاضای کل و عرضه کل
نظریات رشد
مصرف و سرمایه‌گذاری
عرضه و تقاضای پول
تورم و منحنی فیلیپس

عرضه کل و تقاضای کل چه هستند؟

مدل «عرضه کل- تقاضای کل» (Aggregate Supply-Aggregate Demand) یا (AS-AD) یکی از مهم‌ترین مدل‌های آموزشی در اقتصاد کلان به شمار می‌رود. این مدل نشان‌دهنده سطح تولید حقیقی و سطح قیمت با در نظر داشتن تعادل در عرضه کل و تقاضای کل است. شیب نزولی منحنی تقاضای کل نشان‌دهنده این است که در سطوح قیمتی پایین‌تر، تقاضا برای میزان تولیدات بیشتر است. نمودار عرضه و تقاضای کل یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای آموزشی برای مدلسازی تاثیرات سیاستگذاری‌های اقتصاد کلانی متعدد است. اغلب پدیده‌های اقتصاد کلان با نمودار عرضه کل – تقاضای کل قابل مدلسازی هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به تورم اشاره کرد.

در اثر چه مواردی شیب نزولی بوجود می‌آید؟

شیب نزولی در منحنی تقاضای کل در نتیجه ۲ مورد «اثر مانده واقعی» (Real Balance Effect) یا «اثر پیگو» (Pigou Effect)، با کاهش قیمت‌های حقیقی، ثروت حقیقی افزایش می‌یابد. در نتیجه، مصرف‌کنندگان کالای بیشتری تقاضا می‌کنند. همچنین، مطابق «اثر کینز» (Keynes Effect) یا اثر «نرخ بهره» (Interest Rate Effect) با کاهش قیمت‌ها، تقاضا برای پول، کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه، نرخ بهره کاهش پیدا می‌کند و استقراض برای سرمایه‌گذاری و مصرف بیشتر می‌شود.

«اثر صادرات» (Export Effect) یکی از موارد شرح‌دهنده شیب نزولی منحنی تقاضای کل است. مطابق اثر صادرات، با افزایش قیمت، کالاهای داخلی به صورت نسبی برای مصرف‌کنندگان خارجی گران‌تر می‌شوند، در نتیجه، تقاضا برای آن‌ها کاهش می‌یابد. در کاربرد متعارف کینزی از مدل AS-AD، منحنی عرضه کل در سطوح پایین تولید افقی است و در نزدیکی نقطه «تولید احتمالی» (Potential Output) که متناظر اشتغال کامل است، بدون کشش – با شیب بی نهایت – می‌شود.

از آن‌جایی‌که اقتصاد نمی‌تواند بیشتر از میزان تولید بالقوه، تولید کند، هر افزایشی در تقاضای کل، به جای سطح بالاتر تولید، سطح بیشتر قیمت را به همراه خواهد داشت. تغییر در عوامل غیرقیمتی موجب تغییر در تقاضای کل و انتقال منحنی آن می‌شود. با بیشتر شدن تقاضا از عرضه کالاها، تفاوت قیمتی خواهیم داشت و تورم فشار تقاضا بوجود می‌آید. بنابراین، منحنی تقاضای کل به سطح قیمتی بالاتری منتقل می‌شود. در زمان مواجه شدن اقتصاد با هزینه‌های بالاتر، تورم فشار هزینه رخ می‌دهد و منحنی عرضه کل به سمت بالا و سطوح قیمتی بیشتر، منتقل می‌شود.

عرضه کل و تقاضای کل

شیب منحنی تقاضای کل نزولی است. یعنی با کاهش سطح قیمت، مقدار تقاضای کل برای کالاها و خدمات، افزایش می‌یابد. در بلندمدت، منحنی عرضه کل عمودی است زیرا تولید توسط مقدار سرمایه و نیروی کار و سرمایه در دسترس و نه به وسیله سطح قیمت، تعیین می‌شود. بنابراین، انتقال منحنی تقاضای کل بر سطح قیمت تاثیر دارد و بر تولید و اشتغال،‌ بی‌تاثیر است.